آخرین وضعیت اقلیمی ایران و جهان از کاهش بارشها تا ابردزدی
تاریخ انتشار: ۳ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۸۴۸۷۸
مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با صدور اطلاعیه‌ای به حواشی و شایعات اخیر فضای مجازی درباره بارندگی‌های پاییز اخیر در کشور واکنش نشان داد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با ارائه یک گزارش علمی و تحلیل آخرین وضعیت اقلیم ایران و جهان، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد:
«مهمترین دلایل اختلاف بارش ترکیه نسبت به ایران به‌ویژه حوضه آبریز دریاچه ارومیه شامل سه عامل است که نخستین عامل، جغرافیایی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ارتفاع هر نقطه از تراز دریا یکی از مهمترین عوامل وقوع بارش است، در مناطق شرقی کشور ترکیه (هم‌مرز با شمال غرب ایران) رشته کوه‌های آناتولی واقع شده است که به موجب ارتفاع بیشتر نسبت به مناطق همجوار در آذربایجان غربی (مثلاً ارتفاع دریاچه وان ۱۷۲۶ متر و ارتفاع دریاچه ارومیه ۱۲۸۰ متر از تراز دریا است)، شرایط وقوع بارش برای آنها فراهم‌تر است و معمولاً بارش بیشتری را دریافت می‌کنند. به دلیل برخورد بخار آب با شیب کوهستان در منطقه باد سوی کوهستان و نیز بر اثر سرمایش به سبب ارتفاع منطقه کوهستان، وقوع بارش بسیار محتمل‌تر است.
الگوی بادها عامل دوم این اختلاف است. برای بادها و الگوی جریان هوا در مناطق مختلف می‌تواند بر توزیع بارش تأثیر بگذارد، منطقه شرق ترکیه در مسیر بادها و جریانات هوایی مرطوب از مدیترانه یا دریای سیاه قرار دارد که باعث بارش بیشتر می‌شود، برخی نواحی به سبب اثر مانع کوهستانی در انتقال رطوبت تحت تأثیر کوهستان‌ها و فاصله زیاد از دریا هستند که تأثیر منفی روی بارش دارد، مانند مناطق مرکزی حوضه دریاچه ارومیه که کمترین بارش را در حوضه دارد و برعکس مناطق پربارش حوضه دریاچه در غرب استان و مرز ترکیه واقع شده و از نظر اقلیمی بسیار متفاوت هستند.
عامل سوم به الگوی اقلیمی دو کشور ارتباط دارد، در واقع الگوهای اقلیمی می‌توانند بر توزیع بارش تأثیرگذار باشند، بسته به نوع اقلیم سرد یا گرم و نیز مسائل دیگر مثل الگوی بارندگی‌ها، میزان بخار آبی و غیره، بارش در هر کشور و منطقه متفاوت است و اساساً مقایسه دو منطقه با دو الگوی اقلیمی متفاوت منطقی نیست.
در همین راستا، با وجود این عوامل، برای دستیابی به جزئیات دقیق‌تر می‌توان تحقیقات و پژوهش‌های مرتبط برای شناخت بیشتر اختلاف بارش بین شرق ترکیه و مناطق مرکزی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور تعریف و اجرا شوند، ولی بی‌شک این تفاوت به عوامل مرتبط با طبیعت بارش، اقلیم و نوع و فراوانی سامانه‌های بارشی برمی‌گردد و دلایلی مانند دخالت‌های مصنوعی، «ابردزدی» و موارد مشابه مردود است.
بررسی پوشش برف منطقه شمال غرب ایران و شرق ترکیه در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۰۵ نشان می‌دهد که عملکرد ابرهای همراه با سامانه‌های بارشی در این دو زمان مشابه هستند. این، به آن معنا است که این الگوهای جوی برای عبور سامانه‌هایی که از روی کشور ترکیه عبور می‌کنند و به ایران وارد نمی‌شوند، مسبوق به سابقه است و دلیلی برای ابر دزدی در امسال نیست.
به این ترتیب؛ بررسی داده‌های بلند مدت نشان می‌دهد روند کاهش بارش و افزایش دما در هر دو کشور با میزان متفاوت و شیب تقریباً یکسان وجود دارد، یادآوری می‌شود که بارش میانگین کشور ترکیه حدود ۶۰۰ میلیمتر و بارش میانگین کشور ایران حدود ۲۳۰ میلیمتر است.
در این مطالعه همچنین به بررسی بارش و دمای سایر کشورهای منطقه به صورت دهه‌ای پرداخته شده است که همگی موید کاهش بارش و افزایش دمای میانگین است، این الگوها برای کشورهای عراق، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، آذربایجان به ویژه برای دهه اخیر شیب روندها مشهودتر است.
کارآیی افزایش مصنوعی بارش با بارورسازی ابرها هنوز موضوعی است که همچنان در حال بررسی و بحث است، هدف از بارورسازی ابرها، افزایش بارش با وارد کردن موادی در ابر است که می‌توانند به عنوان هسته میعان برای تشکیل باران یا برف عمل کنند، اگرچه ممکن است مستنداتی وجود داشته باشد که بارورسازی ابرها توانسته باشد در شرایط خاص، افزایش باران در مقیاس محلی را ایجاد کند، اما کارآیی آن می‌تواند بسیار متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد.
بارورسازی ابرها با وارد کردن ذراتی مانند یدید نقره و یا یدید پتاسیم به ابرها انجام می‌شود. این ذرات ممکن است فرایندهای طبیعی که منجر به تشکیل ابر و باران می‌شوند را تقویت کنند، با این حال ابرها سامانه‌های پیچیده‌ای هستند که تحت تأثیر عوامل متعددی مانند دما، رطوبت و دینامیک جو قرار می‌گیرند. موفقیت بارورسازی ابرها به شرایط مساعد آب و هوایی، زمانبندی مناسب، دینامیک و نوع ابر و سایر عواملی وابسته است که هنوز شناخت کاملی نسبت به آنها وجود ندارد.
تحقیقات فراوانی درباره بارورسازی ابرها انجام شده است و بعضی از آنها نتایج مثبت، در حالی که برخی دیگر بیانگر تأثیر محدود یا ناچیز بوده است، کارایی بارورسازی ابرها به اهداف و انتظارات خاص در هر برنامه وابسته بوده و نکته مهم این است که بارورسازی ابر جایگزینی برای برطرف نمودن چالش‌های بلندمدت تأمین آب یا خشکسالی نیست و معمولاً به عنوان ابزار تکمیلی در استراتژی‌های مدیریت منابع آب استفاده می‌شود، تصمیم‌گیری درباره بارورسازی ابرها باید براساس ارزیابی دقیق از شرایط محلی، کارآیی اقتصادی و ملاحظه اثرات زیست محیطی انجام شود.
در کل ممکن است بارورسازی ابرها در شرایط خاص قادر به افزایش باران در حوضه محدود باشد، اما کارآیی آن هنوز موضوعی است که در حال تحقیق و بحث است و ممکن است برای همه مناطق یا شرایط آب‌وهوایی به عنوان یک راه‌حل قابل استفاده، عملیاتی نباشد.»
کد خبر 722326منبع: ایمنا
کلیدواژه: هواشناسی سازمان هواشناسی کشور هشدار هواشناسی پیش بینی هواشناسی بارندگی بارندگی در استانها بارش پاييز ي پیش بینی بارش پاییز ۱۴۰۲ اطلاعیه بارش باران پاییزی فصل پاییز میزان بارش های پاییزی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق بارورسازی ابرها دریاچه ارومیه بارورسازی ابر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۸۴۸۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حذف عملی ایران از کریدورهای تجاری
در خبرها آمده که اولین قطار ترانزیتی افغانستان-ترکیه از اول اردیبهشت در مسیر ایران متوقف شده است. این قطار که حامل سنگ کالک است، قرار بود اولین قطاری باشد که بعد از تکمیل راه‌آهن خواف-هرات در تابستان گذشته از این محور راهی ترکیه شود. درباره علت این اتفاق، اگرچه گمان‌هایی وجود دارد، اما رسما توضیحی داده نشده است. این اتفاق در بستر آنچه به «تقابل کریدورهای تجاری» شهرت یافته، درخور توجه است. با وجود اینکه به لحاظ ژئوپلیتیک و دسترسی، ایران محوری‌ترین موقعیت را در محل اتصال سه قاره جهان دارد و می‌توانست قلب ترانزیت جهان باشد، اما حضور ایران در هفت مسیری که در یکی، دو دهه اخیر برای اتصال شرق و غرب و شمال و جنوب عالم مدنظر بوده، بسیار اندک است و تقریبا همه آنها ایران را دور می‌زنند. در مسیر جاده ابریشم چین-اروپا، عمدتا استفاده از مسیر دریایی ایران در خزر مدنظر است. کریدور شمال-جنوب که قرار است از ایران بگذرد، همچنان با مشکل عدم تکمیل دو خط آهن چابهار-زاهدان و رشت-آستارا مواجه است. این در حالی است که برای مثال، ترکیه بخش اصلی در شش مسیر است و تنها در مسیر دریایی جاده ابریشم چین به اروپا نام ترکیه دیده نمی‌شود.
حذف عملی ایران از کریدورهای تجاری با وجود نزدیک‌تر و ارزان‌تر بودن ترانزیت از طریق ایران، تنها یکی از نمونه‌هایی است که حکایت از بلااستفاده‌ماندن موقعیت ژئوپلیتیک کشور دارد. در حوزه‌های دیگر نیز، به‌ویژه در خلیج فارس، مزیت‌های ژئوپلیتیک ایران در حال رنگ‌باختن است. رابرت کاپلان در کتاب مرجعش (the Revenge of Geography) از موقعیت «محوری» ایران در خاورمیانه می‌گوید و تأکید می‌کند که «امتیاز موقعیت مکانی ایران در جنوب هارتلند مکیندر و داخل ریملند سپایکمن مهم‌تر از هر عامل دیگری است». ایران بر سر راه شرق و غرب و رابط طبیعی بین آسیای میانه، شبه‌قاره هند و خاورمیانه است. دامنه‌های غربی رشته‌کوه‌های زاگرس بر بین‌النهرین مسلط است. ایران بالقوه دارای بیشترین نفوذ طبیعی بر آسیای میانه و قفقاز است. کاپلان توجه می‌دهد که تمام نفت خاورمیانه بزرگ، یا در جنوب ایران است یا در شمال ایران و ایران در بهترین موقعیت برای ترانزیت نفت و اشراف بر مسیرهای انتقال آن قرار دارد. موقعیت ایران و فلات ایران به‌عنوان «قلعه خاور نزدیک» به ایران امکان داد تا نخستین امپراتوری جهان را بنا نهد و در مقاطعی هم‌زمان در آتن و آسیای میانه حضور داشته باشد. ایران برخلاف بسیاری از کشورهای خاورمیانه، کشوری بی‌تاریخ و مصنوعی نیست و سابقه مستمر ملت-دولت‌سازی ایران بیش از هر دولت دیگری در منطقه است. به لحاظ جغرافیای فرهنگی، ایران در طول تاریخ خود همیشه جذابیت تمدنی داشته و از اروپای شرقی تا بغداد و تا کلکته به نوعی قلمرو فرهنگ فارسی بوده است.
ایران از مزیت‌های ژئوپلیتیک بی‌نظیری نیز در خلیج فارس برخوردار است. چهار جزیره ایرانی در نوار شمالی تنگه هرمز، اشراف ایران بر این آبراه حیاتی را تأمین می‌کنند. ایران بیشترین ساحل را در خلیج فارس دارد، آب در جوار سواحل ایران بیشترین عمق را دارد و خطوط تفکیک تردد دریایی ناچارا از مجاورت شش جزیره ایرانی در خروجی غربی تنگه هرمز می‌گذرند. ضمن اینکه ایران با بیش از ۵۰۰ کیلومتر مرز با دریای عمان و دریای عرب و وجود بندر چابهار، بهترین انتخاب برای دسترسی آسیای مرکزی به دریای آزاد است.
اما مزیت‌های ژئوپلیتیک می‌تواند پایدار و همیشگی نباشد. تحولات تکنولوژیک مانند دریانوردی، سلاح‌های موشکی و هسته‌ای، تغییر صف‌بندی قوا در منطقه و جهان، رونق یافتن و متروک‌شدن مسیرهای ارتباطی، افزایش یا کاهش استفاده از برخی منابع طبیعی، شکل‌گیری و فروپاشی ائتلاف‌ها و... بر موقعیت ژئوپلیتیک کشورها تأثیر دارند. بنابراین اگرچه جغرافیای مناطق تقریبا ثابت است، اما مزیت‌ها و معضلات ژئوپلیتیک تحت تأثیر تعامل بین جغرافیا، تصمیمات دولت‌ها و پیشرفت فناوری می‌توانند متحول شوند. مزیت‌های ژئوپلیتیک ایران اکنون به دو دلیل با تهدیدات جدی مواجه است: ۱- بی‌توجهی دولت ایران به کاهش مستمر اهمیت عوامل ژئوپلیتیک و ایدئولوژیک و اهمیت یافتن فزاینده عوامل ژئواکونومیک و ۲- فقدان عمل‌گرایی و انعطاف‌پذیری لازم برای تطبیق خود با تحولات اثرگذار بر نظم ژئوپلیتیک در منطقه و جهان.
دورخوردن ایران توسط کریدورهای تجاری و لوله‌های نفت و گاز، توسعه کرانه‌های جنوبی خلیج فارس در قیاس با عقب‌ماندگی کرانه‌های ایران، احتمال اتصال جاده‌ای ترکیه با آسیای میانه از طریق دالان زنگزور که از زمان صفویه خط قرمز ایران بوده و... می‌توانند آثار سوء ماندگاری بر ژئوپلیتیک ایران داشته باشند. مشکل در انتقال سنگ معدنی افغانستان به ترکیه از طریق ایران، در صورت ادامه می‌تواند افغانستان را نیز متوجه مسیر ترکمنستان آذربایجان کند. تأخیر در تکمیل راه‌آهن چابهار-زاهدان و رشت-آستارا که موجب تعلیق کریدور شمال-جنوب از طریق ایران است، نمونه دیگری از نقش دولت در زائل‌کردن مزیت‌های ژئوپلیتیک است. ضمن اینکه اثرات سوء مشکلات مزمنی مانند ادامه تحریم‌ها و سیاست خارجی ناکارآمد بیشتر است. تصمیمات درست سیاسی می‌توانند بر مزیت‌های ژئوپلیتیک بیفزایند و از معضلات ژئوپلیتیک بکاهند. ایران به خاطر قرارداشتن در منطقه‌ای که دوستان فرهنگی و مذهبی ذاتی ندارد، باید سیاست خارجی ملی‌گرایانه، عمل‌گرایانه و غیرایدئولوژیک داشته باشد، در غیر این صورت تنها می‌ماند.
*منتشر شده در شرق
۳۱۱۳۱۱
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901351
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت